ارزیابی شاخص‌های تحمل به تنش خشکی درتعدادی از ژنوتیپ‌های سویا در شرایط آبیاری محدود

به منظور بررسی و تعیین مؤثرترین صفات و شاخصهای تحمل به خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شرایط کم آبی در سویا، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده 7×7 با دو تکرار در مزرعه مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال زراعی 79- 1378 اجرا گردید. تنش خشکی به صورت محدود نمودن دور آبیاری از زمان گلدهی به بعد با فواصل هر هیجده روز در مقابل شرایط نرمال هر هشت روز یکبار، بر روی 49 ژنوتیپ سویا اعمال گردید . صفات مورد بررسی شامل روز تا پایان گلدهی، طول دوره رویش، ارتفاع بوته، طول ریشه، سطح متوسط برگ، تعداد گره، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد در هکتار، وزن صد دانه، درصد روغن و درصد پروتئین بودند. نتایج حاصله نشان داد که سه صفت عملکرد دانه در هکتار، ارتفاع بوته و تعداد غلاف در بوته دچار کاهش قابل توجه ناشی از تنش گردیدند. ارزیابی ژنوتیپها از نظرتحمل به خشکی توسط شش شاخص مختلف میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی (GMP)، میانگین هارمونیک (HARM)، تحمل به تنش (STI)، حساسیت به تنش (SSI) و تحمل (TOL) صورت گرفت که با توجه به وضعیت همبستگی آنها با عملکردهای دو شرایط تنش و غیرتنش، دو شاخص STI و GMP به عنوان بهترین شاخصها در جداسازی ژنوتیپ های متحمل انتخاب گردیدند. با استفاده از روش ترسیمی بای پلات بر روی 39 ژنوتیپ از گروههای زودرس که شروع دورة پر شدن غلافهایشان مقارن با گرمترین زمان و بیشترین تبخیر بود و مقایسه مقادیر دوشاخص برتر STIوGMPبرای هر ژنوتیپ و مشاهده وضع قرار گرفتن ژنوتیپ‌ها در بای پلات مذکور، هشت ژنوتیپ متحمل شاملBonus، Kador، Union، Williams، Hobbit×Line23S.R.F450 ، L.17 ، M.4 ، Hobbit ×Line 29S .R .F 450 شناسایی گردیدند.